Goede gezondheid staat voor vrijwel iedereen in ons land hoog op de prioriteitenlijst en is daarmee voor de politiek een belangrijk thema. De gezondheid van mensen wordt door ontwikkelingen in veel maatschappelijke domeinen beïnvloed. Het domein ‘zorg’, het domein waarbinnen professionele en vrijwillige zorgverleners werkzaam zijn, staat daarin centraal. Bij een integrale politieke visie op het bevorderen van gezondheid zullen alle daarbij relevante domeinen in ogenschouw moeten worden genomen. In deze notitie richt het zorgnetwerk zich vooral op het zorgdomein zelf.
Zorg is een complex domein. Het bestaat uit verschillende sectoren die onderling niet of slecht met elkaar vergelijkbaar zijn, en er zijn verschillende financieringsbronnen en geldstromen. Het is ook een domein waar erg veel geld in omgaat, en naar verwachting in de toekomst nog meer.

Politieke keuzen in de zorg kunnen niet louter gebaseerd zijn op financiële kosten/baten of op uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Er zijn ook door waarden gedreven keuzen die voor de langere termijn de richting aangeven hoe de zorg zich zou moeten ontwikkelen, en welk effect daarmee beoogd wordt op de kwaliteit van de samenleving als geheel.
Dat is de lijn die voorgestaan wordt door het zorgnetwerk van GroenLinks: Hoe willen we vanuit onze politieke idealen dat de zorg in Nederland in de toekomst er uit gaat zien? Dit gaat dus verder dan een verkiezingsprogramma met concrete punten voor de komende vier jaar. Het zou het referentiekader moeten worden voor het politieke handelen voor een langere periode.

Om wie gaat het?

Kostenbeheersing is één van de drijfveren waarom de politiek zich bezig houdt met zorg. Keuzen die gebaseerd zijn op financiële overwegingen, hebben echter altijd hun impact op mensen. Zorgverlening is een interactief proces tussen de persoon die zorg ontvangt en de zorgverlener. Bij de uitwerking van onze ideeën over zorg is het daarom belangrijk dat niet alleen naar de gewenste ontwikkeling gekeken wordt vanuit het perspectief van de zorgvrager, maar ook naar wat het betekent voor de zorgverlener.

Uitwerking aan de hand van herkenbare uitgangspunten

De visie bredere visie op positieve gezondheid, zoals geformuleerd door Huber, is voor het zorgnetwerk een belangrijks basis om te kijken naar de gewenste ontwikkelingen. De domeinen die Huber benoemd zijn op individueel niveau goed te gebruiken zijn, maar laten zich moeilijker gebruiken voor een politieke vertaling. Om toch een samenhangde uitwerking van de verschillende sectoren te krijgen, heeft het zorgnetwerk in de afgelopen paar jaar een aantal uitgangspunten geformuleerd.

Uitgangspunten van het zorgnetwerk

Niet alle invalshoeken zijn voor alle sectoren even relevant. Per sector kunnen de verschillende invalshoeken een ander gewicht hebben en anders vertaald worden in (politieke) doelen.

1. Zeggenschap en dialoog

Zorg is gericht op bevorderen van kwaliteit van leven zoals dat door de burger zelf beleefd wordt. De individuele burger moet daarom zelf keuzen kunnen maken en mee vorm geven aan de zorg die hij ontvangt, in een goede dialoog met de zorgverlener. De zorgverlener moet ook in staat zijn de gewenste zorg te leveren (financieel en professioneel).

2. Verkleinen van gezondheidsverschillen

Gezondheid en welzijn dienen als kernwaarde een uitgangspunt te zijn bij andere beleidssectoren als onderwijs, verkeer en vervoer, landbouw, huisvesting, ruimtelijke ordening en sociale voorzieningen. Dit is een effectieve manier om gezondheidsverschillen te verkleinen. De gezondheid van mensen wordt immers in belangrijke mate bepaald door de leefomstandigheden zoals huisvesting, milieu, arbeidsomstandigheden, schuldenproblematiek, vereenzaming en beschikbare welzijn- en sportvoorzieningen.

3. Zorgvuldig omgaan met mensen en middelen

Hieronder vallen onder andere de financiële houdbaarheid op langere termijn, werktevredenheid voor zorgverleners, milieubewust omgaan met grondstoffen. Maar ook het op een goede manier gebruik maken van de verschillende expertises.

4. Integrale benadering

Het Zorgdomein is een open domein dat een sterke wederzijdse beïnvloeding kent met veel andere beleidsdomeinen, zoals economie, milieubeleid, huisvesting, werkgelegenheid en ARBO, voedingsbeleid, mobiliteitsbeleid, onderwijs, enz. Het is belangrijk dat vanuit het zorgperspectief wordt aangegeven welke raakvlekken voor wederzijdse beïnvloeding met andere sectoren bestaat en hoe vanuit de andere domeinen de gezondheid van mensen bevorderd kan worden.

5. Diversiteit

Er moet keuzemogelijkheid zijn tussen verschillende zorgaanbieders of zorgverzekeraars, maar ook in verschillende zorgvormen. In de zorg wordt rekening gehouden met o.a. verschillen in culturele achtergrond en genderverschillen.

6. Emancipatie

Mensen die zorg nodig hebben zijn volwaardig mens en lid van de samenleving. Zorg wordt zoveel als mogelijk in een genormaliseerde vorm/omgeving geboden en in verbinding met anderen (samen-redzaamheid).

7. Toegankelijkheid

Zorg moet voor iedereen toegankelijk zijn. Niet alleen in financiële zin (solidariteit), maar ook qua informatie-toegankelijkheid.

8. Zelfbeschikking

Iedere persoon moet zelf kunnen beslissen over het eigen leven en de gewenste kwaliteit van leven. Komt o.a. tot uiting in eigen regie en beschikking over PGB.

9. Zingeving

De zorg moet bijdragen tot hoe een persoon de zingeving van zijn eigen leven ziet, maar moet tevens voor de zorgverlener aansluiten bij wat voor hem/haar belangrijk is voor de zingeving in het werk.